ΖΑΝΕ ΜΠΑΡΕ Η ΓΑΛΛΙΔΑ ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΟΣ Η ΠΡΩΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΠΛΕΥΣΕ ΤΗ ΓΗ . 

 

Το 1766, ο Γάλλος θαλασσοπόρος Λουί Αντουάν ντε Μπουγκενβίλ, αναχωρεί με το πλοίο Μπουντέζ από το λιμάνι της Βρέστης για να πραγματοποιήσει τον πρώτο Γαλλικό περίπλου της Γης στην Ιστορία. Όταν τον Απρίλιο του 1768 έφτασε στο νησί της Ταϊτής (στην σημερινή Γαλλική Πολυνησία), άρχισαν να διαδίδονται φήμες πως στο πλοίο Ετουάλ, το οποίο ενσωματώθηκε στην αποστολή όταν το Μπουντέζ είχε φτάσει στην Βραζιλία, υπήρχε μια γυναίκα. Μετά από έρευνα του Μουγκενβίλ, ανακαλύφθηκε πως ο βοηθός ενός βοτανολόγου με το όνομα Ζαν Μπαρέ, στην πραγματικότητα ήταν γυναίκα που την έλεγαν Ζανέ Μπαρέ. 

Η Ζανέ Μπαρέ γεννήθηκε το 1740 από μία φτωχή οικογένεια της Γαλλίας. Από νεαρή ηλικία, άρχισε να ασχολείται με τα βότανα μαθαίνοντας τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, ώστε να βοηθά όσους το είχαν ανάγκη. Σε ηλικία περίπου είκοσι ετών, καθώς μάζευε βότανα, συνάντησε τον βοτανολόγο Φιλίπ ντε Κομερσόν. Ο Κομερσόν, βλέποντας το ενδιαφέρον της και διακρίνοντας τις γνώσεις της για την βοτανολογία, την προσέλαβε στο σπίτι του ως οικονόμο και παράλληλα ως βοηθό του. Μετά από λίγο καιρό, η γυναίκα του Κομερσόν πέθανε και η Ζανέ αναπλήρωσε την θέση της αποκτώντας και ένα παιδί μαζί του 

Όταν η Γαλλική Κυβέρνηση του πρότεινε να ηγηθεί μιας αποστολής βοτανολόγων που θα έκαναν τον γύρο του Κόσμου για να ανακαλύψουν νέα βότανα, εκείνος συμφώνησε. Ήθελε όμως να έχει μαζί του και την Ζανέ την οποία χρειαζόταν τόσο για να τον βοηθήσει στις έρευνες του, όσο και για να τον φροντίζει καθώς η υγεία του ήταν επιβαρυμένη. Η συμμετοχή των γυναικών όμως σε ναυτικές αποστολές, απαγορευόταν αυστηρά. Έτσι, η Ζανέ μεταμφιέστηκε σε άνδρα με το όνομα Ζαν και ακολούθησε τον Κομερσόν ως βοηθός του στο πλοίο Ετουάλ.

Λόγω του μεγάλου εξοπλισμού που μετέφερε ο Κομερσόν, ο Πλοίαρχος του Ετουάλ, Φρανσουά Σεσνάρ ντε λα Ζιροντέ, τους προσέφερε ευγενικά την καμπίνα του που ήταν ευρύχωρη και είχε ξεχωριστό χώρο ενδιαίτησης, κάτι που θα βοηθούσε και στην κάλυψη της Ζανέ αφού θα μπορούσε να είναι απομονωμένη από το υπόλοιπο πλήρωμα. Κατά το ταξίδι, η Ζανέ ακολουθούσε μεταμφιεσμένη τον Κομερσόν στις έρευνες των περιοχών που προσέγγιζε το πλοίο. Όταν το πλοίο είχε φτάσει στην Ταϊτή, καθώς ο Κομερσόν με την Ζανέ εξερευνούσαν το νησί για την ανακάλυψη άγνωστων βοτάνων, κάποιοι από τους ιθαγενείς ανακάλυψαν πως ο βοηθός του Γάλλου βοτανολόγου, ήταν γυναίκα. Αυτό, ίσως να μην το μάθαινε ο Μπουγκενβίλ αν όταν έφυγε από το νησί, δεν έπαιρνε μαζί του τον Ταϊτινό Αουτορού, τον οποίο ήθελε να παρουσιάσει στον Λουδοβίκο και στην υψηλή κοινωνία του Παρισίου, ως χαρακτηριστικό δείγμα των αυτοχθόνων της Ταϊτής. Καθώς ο Αουτορού απολάμβανε την προστασία του Μουγκενβίλ, προφανώς, του ανέφερε για όσα άκουσε από τους συμπατριώτες του στο νησί.  

Όταν ο Μπουγκενβίλ ανακάλυψε πως ο βοηθός του Κομερσόν ήταν γυναίκα, δεν προέβη σε καμία ποινή. Αντιθέτως, την θαύμασε για το θάρρος της, την κράτησε στο πλοίο και εγγυήθηκε για την προστασία της. Ο Κομερσόν, ανταποδίδοντας την καλοσύνη του πλοιάρχου, έδωσε σε ένα φυτό που ανακάλυψε στην Βραζιλία, το όνομα του. Το φυτό αυτό, είναι η Βουκαμβίλια (Bougainvillea). Όταν η αποστολή έφτασε στον Μαυρίκιο (γαλλική αποικία τότε) για ανεφοδιασμό, ο Κομερσόν ήταν βαριά άρρωστος. Ο Μπουγκενβίλ - για να απαλλαγεί και από την ευθύνη της παράνομης γυναίκας στην αποστολή - έπεισε τον Κομερσόν με την Ζανέ να μείνουν στο νησί όπου και θα είχαν και την εγγυημένη φροντίδα του Κυβερνήτη Πιέρ Πουάβρ ο οποίος ήταν παλιός γνώριμος με τον Μπουγκενβίλ. 

Το 1773, ο Κομερσόν πεθαίνει και η Ζανέ μένει χωρίς να έχει τα χρήματα για να επιστρέψει στην Γαλλία αφού και ο Πιέρ Πουάβρ είχε αντικατασταθεί και επιστρέψει στην Γαλλία από το προηγούμενο έτος. Παραμένοντας στο νησί, άνοιξε ένα καμπαρέ όπου και γνώρισε έναν Γάλλο Αξιωματικό τον οποίο παντρεύτηκε το 1774 και μαζί του επέστρεψε στην Γαλλία, έχοντας γίνει η πρώτη γυναίκα της Ιστορίας που περιέπλευσε την Γη. Συνέχισε την ζωή της ασχολούμενη με την βοτανολογία, καλλιεργώντας τις φυτείες του Κομερσόν.

 Η καλές αναφορές που έκανε ο Μπουγκενβίλ για την πολύτιμη συμβολή της στο ταξίδι, έπεισαν στην συνέχεια το Γαλλικό Ναυτικό να της αποδώσει σύνταξη απόμαχου ναυτικού. Με αυτά τα χρήματα, συνέχισε να ζει στο χωριό του συζύγου της, το Σαν Ολαγιέ, όπου και Πεθανε το 1807. 

 

                                               Άνθος του Solanum baretiae 

Το 2012, ο βιολόγος Eric Tepe εμπνευσμένος από την Barret ονόμασε ένα λαχανικό που σχετίζεται με την ντομάτα και την πατάτα προς τιμή της. Είναι το Solanum baretiae.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΑΙΗ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ  
ΒΙΒΛΙΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ  
ΠΗΓΗ ΜΕΓΑΛΟΙ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΙ