1934-1937 Γρηγόριος Ξενόπουλος: "Σας ασπάζομαι Φαίδων"

Γρηγόριος Ξενόπουλος

Θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, αρθρογράφος, διηγηματογράφος ο πολυγραφότατος Ζακυνθινός, Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1951), γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από πατέρα Ζακυνθινό και μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένεια γρήγορα επέστρεψε στη Ζάκυνθο όπου ο συγγραφέας πέρασε τα παιδικά του χρόνια.

Στην Αθήνα ο Ξενόπουλος έφτασε το 1883 για να σπουδάσει μαθηματικά. Γράφτηκε μεν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά ποτέ δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του καθώς η λογοτεχνία τον είχε ήδη παγιδεύσει.

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος από τους κύριους εκπροσώπους της «Νέας Αθηναϊκής Σχολής», μαζί με τον Κωστή Παλαμά και τον Εμμανουήλ Ροΐδη, γνήσιο τέκνο της Γενιά του 1880 θεωρείται από τους εισηγητές του αστικού ρεαλισμού. Περπάτησε πάνω στα ίχνη της ηθογραφίας αλλά διακρίθηκε τόσο στο αστικό μυθιστόρημα όσο και στα θεατρικά έργα, τα οποία διαδραματίζονται σε Αθήνα και Ζάκυνθο, «πατώντας» στην αθηναϊκή αλλά και στην επτανησιακή σχολή.

Πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1888 με το μυθιστόρημα "Ο άνθρωπος του κόσμου", ενώ έγραψε συνολικά περισσότερα από 80 μυθιστορήματα και πλήθος διηγημάτων μεταξύ των οποίων: Μαργαρίτα Στέφα (1893), Κόκκινος βράχος (1905), Ο πόλεμος (1914), «Οι μυστικοί αρραβώνες (1915), Λάουρα (1915) καθώς και η κοινωνική τριλογία Πλούσιοι και φτωχοί (1919), Τίμιοι και άτιμοι (1921), Τυχεροί και άτυχοι (1924), ενώ ακολούθησαν η Αναδυομένη (1923), η Ισαβέλλα (1923) και η Τερέζα Βάρμα-Δακόστα (1925).
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος αποδείχτηκε το ίδιο άξιος και στη συγγραφή θεατρικών έργων ενώ από τις αρχές του 20ου αι. συνεργάζεται με τη Νέα Σκηνή του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου. Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας (1904) και η Στέλλα Βιολάντη (1909) είναι κάποια μόνο από τα 46 θεατρικά του έργα, ενώ είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι πολλά από τα μυθιστορήματα του μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στη σκηνή.
Και δε σταματά εδώ η πολυσχιδής δραστηριότητα του. 


Η αγάπη και το ενδιαφέρον του για τα παιδιά διοχετεύτηκαν στο θρυλικό περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων» , του οποίου διατήρησε την αρχισυνταξία επί 52 ολόκληρα χρόνια (1896 – 1948), ενώ έχει μείνει χαρακτηριστική η έκφραση «Σας ασπάζομαι Φαίδων» με την οποία υπέγραφε τα γράμματα τα οποία υποτίθεται έστελνε ως αναγνώστης στο περιοδικό. Κάτι που δεν απείχε και πολύ από την αλήθεια βέβαια καθώς ήταν φανατικός αναγνώστης του περιοδικού όταν ήταν μικρός μαθητής.

Ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Νέα Εστία (1927-1934) το οποίο εκδίδεται μέχρι σήμερα ενώ από το 1901 ως το 1912 δημοσίευσε λογοτεχνικά έργα και μελέτες στο περιοδικό Παναθήναια και από το 1912 έγραφε μυθιστορήματα σε συνέχειες στην εφημερίδα Έθνος. Το 1931 τιμήθηκε με τον τίτλο του ακαδημαϊκού ενώ υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος τόσο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών -μαζί με τους Παλαμά, Σικελιανό και Καζαντζάκη-όσο και της ΕΣΗΕΑ.

Ο Γρηγόρης Ξενόπουλος υπήρξε από τους ανανεωτές της ελληνικής λογοτεχνίας ενώ πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί στο εξωτερικό. Διακρίθηκε τόσο για την καταγραφή της αθηναϊκής κοινωνίας της περιόδου 1920-1940, κυρίως στους «Μυστικούς Αρραβώνες» και στο «Πειρασμό» όσο και για την πιστή, ρεαλιστική αναπαράσταση της ζωής στα Επτάνησα, και κυρίως στη Ζάκυνθο, όπου η αυθεντική γλώσσα μετατρέπεται σε πρωταγωνιστή. Άλλος πρωταγωνιστής σε όλα του σχεδόν τα έργα είναι ο έρωτας, ένας έρωτας όμως ουσιαστικά αδύνατος να τελεσφορήσει, καθώς είναι μεταξύ ατόμων διαφορετικών τάξεων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον «Ποπολάρο».

Γρηγόριος Ξενόπουλος και Έλλη Λαμπέτη σε μια μοναδική φωτογραφία

Πολλά στοιχεία στα έργα του είναι αυτοβιογραφικά. 
Όπως εξομολογείται ο ίδιος στην Αυτοβιογραφία του –που δημοσιεύτηκε σε συνέχεια στην εφημερίδα Αθηναϊκά Νέα (1938-1939)- το μυθιστόρημα του Μυστικοί Αρραβώνες βασίζεται σε αληθινά γεγονότα. Η ποιήτρια Μυρτιώτισσα, λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Θεώνης Δρακοπούλου, είναι η λογοτεχνική ηρωίδα Θάλεια, η 18χρονη που έγραψε τα ερωτικά γράμματα που περιέχονται στους Μυστικούς Αρραβώνες.

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος πέθανε στην Αθήνα στις 14 Ιανουαρίου 1951 σε ηλικία 84 ετών και κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές.