ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Βιβλία και βιβλιοθήκες στην Αρχαία Ελλάδα !

Επιμέλεια άρθρου: Φαίη Δεληγιώργη

Οι κατά καιρούς βιβλιοθήκες στην αρχαία Αθήνα και τον υπόλοιπο αρχαίο ελληνικό κόσμο συντέλεσαν βασικά για τη διάδοση και διάσωση των Ελληνικών γραμμάτων από την αρχαιότητα. Με τους πολέμους των Ελλήνων αναμεταξύ τους, δημιουργήθηκε μια τάξη μορφωμένων δούλων, οι οποίοι συχνά έκαναν δουλειά γραμματέα ή αναγκάζονταν να κατασκευάζουν αντίγραφα σημαντικών βιβλίων, πολλαπλασιάζοντας έτσι τον αριθμό τους.

** Ιστορική αναδρομή

Τα βιβλία ήταν εμπορικό αγαθό από τον 5ο αι. π.Χ. Αρχικά οι βιβλιοπώλες κατασκεύαζαν οι ίδιοι τα αντίγραφα προς πώληση, ενώ αργότερα, σταδιακά, άρχισαν να χρησιμοποιούν δούλους για την αντιγραφή. Για πρώτη φορά συναντάμε τους ορισμούς αυτούς στην αρχαία Ελληνική κωμωδία. Ο Αριστομένης αναφέρει στο έργο του Γόητες έναν βιβλιοπώλη, ενώ ο Κρατίνος στο έργο του Χείρωνες έναν αντιγραφέα βιβλίων. Ο Θεόπομπος, αναφέρει έναν βιβλιοπώλη, ενώ ο Νικόφων στο έργο του Χειρογάστορες (=χειρώνακτες) αναφέρει τους βιβλιοπώλες μεταξύ διαφόρων άλλων παρεμφερών εμπόρων για σαρδέλες, ζαρζαβατικά, σύκα, δέρματα, αλεύρι, ειδών ζαχαροπλαστικής, κουταλιών και άλλων αντικειμένων και εμπορικών αγαθών.

Επίσης πολλοί συγγραφείς δίναν τα έργα τους που είχαν γράψει οι ίδιοι, τα ονομαζόμενα αρχέτυπα στους προσωπικούς φίλους ή και μαθητές τους για να τα αντιγράψουν, να κάνουν δηλαδή απόγραφα.

Αργότερα, η αντιγραφή βιβλίων έγινε συστηματική απασχόληση δούλων, που λόγω της μόρφωσής τους ασκούσαν αυτό το επάγγελμα και έδιναν ένα μέρος του εισοδήματός τους στο αφεντικό. Ο Ξενοφών και ο Δημοσθένης αναφέρουν ότι τέτοιοι σκλάβοι κέρδιζαν σημαντικά ποσά. Γνωστοί μορφωμένοι σκλάβοι που ασκούσαν το επάγγελμα αυτό ήταν ο Κεφισόφων, σκλάβος του Ευριπίδη, ο Φαίδων από την Έλλη, ο οποίος παίρνει μέρος στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα, και τον οποίο εξαγόρασε ο Πλάτωνας, ή ο διθυραμβικός ποιητής Φιλόξενος από τα Κύθηρα, που τον εξαγόρασαν οι Λακεδαιμόνιοι.

Το συστηματικό εμπόριο των βιβλίων άνθισε την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και έγινε αργότερα τόσο μεγάλος κλάδος του εμπορίου, που στην Αλεξάνδρεια δούλευαν πλήθος γραφέων με μόνο σκοπό να αντιγράφουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

*Βιβλιοθήκες

Εκτός από του Πεισιστράτου, γνωστές είναι οι βιβλιοθήκες του Πολυκράτη του Σάμιου, του Ευκλείδη, του Νικοκράτου του Κυπρίου, των Βασιλιάδων της Περγάμου, του ποιητή Ευριπίδη, του φιλόσοφου Αριστοτέλη, και του Νηλέα, ο οποίος διέσωσε την βιβλιοθήκη του Αριστοτέλη παραχωρώντας την με την σειρά του στον Πτολεμαίο Φιλάδελφο, ο οποίος τα έστειλε στην Αλεξάνδρεια μαζί με άλλα βιβλία από την Αθήνα και την Ρόδο.

Πηγή: Βικιπαίδεια, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια !