Nουάρ' διαδρομές: Aνακαλύπτοντας τους 'θησαυρούς' της Παγκόσμιας Αστυνομικής Λογοτεχνίας από τον Tim Orfanos.
H ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΣΕ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ, 3 ΜΕΡΗ. ΕΛΠΙΖΩ ΝΑ ΤΟ ΒΡΕΙΤΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΟ. ΘΑ ΔΟΘΕΙ ΚΑΙ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΘΟΥΝ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ Η ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΤΗ ΣΤΗΛΗ!
ΜΕΡΟΣ 3ο
7. 'Ο απρόσμενος επισκέπτης' - Άγκαθα Κρίστι (1958)
Βαθμολογία: 4,6/5 ή 9,2/10.
Υπόθεση: Ο Μάικλ Σταρκγουέντερ, μέσα στην πυκνή ομίχλη της Νότιας Ουαλίας, χάνει τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και πέφτει σ' ένα χαντάκι. Αναζητώντας βοήθεια σε κάποιο γειτονικό σπίτι, μπαίνει από την ξεκλείδωτη μπαλκονόπορτα σ' ένα γραφείο, όπου τον περιμένει μια φοβερή έκπληξη: ένας άντρας νεκρός πάνω
σε αναπηρικό καροτσάκι. Μόλις ανάβει το φως, θα δει μια καλοντυμένη όμορφη κοπέλα μ' ένα περίστροφο στο χέρι. Πρόκειται για την Λόρα Γουόργουικ, γυναίκα του νεκρού. Τα πάντα είναι ξεκάθαρα.
Ο Μάικλ, γοητευμένος από τη νεαρή χήρα, αποφασίζει να τη βοηθήσει, κατασκευάζοντάς της ένα γερό άλλοθι. Ο δυσάρεστος χαρακτήρας του νεκρού βοηθάει αρκετά, καθώς μια σειρά προσώπων θα μπορούσαν να είναι δυνητικά δολοφόνοι του (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Σύντομη κριτική:
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του συγκεκριμένου μυθιστορήματος της Κρίστι, αμέσως, αναρωτήθηκα το λόγο που δεν το είχα διαβάσει μέχρι τώρα. Πραγματικά, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί ένα από τα πιο ουσιαστικά, ανατρεπτικά και πρωτότυπα βιβλία της, στο οποίο, για πρώτη φορά, 'ψυχογραφεί' τόσο εύστοχα και ξεκάθαρα τους ήρωές της.
Tο συγκεκριμένο έργο στη πρωτότυπη μορφή του είναι θεατρικό, και στη προκειμένη περίπτωση, πρόκειται για τη μυθιστορηματική προσαρμογή του από τον Charles Osborne, o οποίος έχει γράψει καί τη βιογραφία της συγγραφέα με τίτλο 'H ζωή και τα εγκλήματα της Άγκαθα Κρίστι'. Χαρακτηριστικά, αναφέρει ότι ο Άπρόσμενος επισκέπτης', ουσιαστικά, έσωσε τη φήμη της (όσον αφορά τα θεατρικά της έργα), γιατί ανέβηκε στο θέατρο, λίγους μήνες μετά την αποτυχία της 'Ετυμηγορίας'. Συμπληρώνει, ακόμα, ότι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες του έργου, ο μισητός και ανάπηρος Ρίτσαρντ Ουώρουικ είχε βασιστεί στον αδερφό της Κρίστι, Μόντυ, ο οποίος ήταν ανάπηρος, τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Αυτό το γεγονός, κατά τη γνώμη μου, έδωσε και την ξεχωριστή έμπνευση στη συγγραφέα, ώστε να αποδώσει με τέτοιο ξεχωριστό τρόπο τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά και να ψυχογραφήσει σε τέτοιο σημαντικό βαθμό τους ήρωες του 'Απρόσμενου Επισκέπτη'.
Σε όλο το έργο, οι διάλογοι και τα γεγονότα παρουσιάζονται χωρίς πολύποκες λεπτομέρειες και συμπεράσματα, σε αντίθεση με άλλα μυθιστορήματά της, ενώ όλοι οι ήρωες διαφέρουν και μοιάζουν ταυτόχρονα σε τέτοιο βάθμό, ώστε ο αναγνώστης όχι μόνο δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τον/την δολοφόνο, αλλά κατάλήγει να συμπάσχει με όλα τα πρόσωπα. Υπάρχει, επίσης, διάχυτο το βρετανικό χιούμορ στους διαλόγους, ενώ τα αποσπάσματα ποιημάτων που χρησιμοποιεί για να σχολιάσει τα γεγονότα ο υπαρχιφύκαλας Καντουολάντερ δημιουργεί την αίσθηση του απόκοσμου, όσο και της τραγικής ειρωνίας.
Πέρα από αυτό, η συγγραφέας αποκαλύπτει ανοιχτά τη γνώμη της για τους Σκοτσέζους, οι οποίοι τείνουν, κατά τη γνώμη της, να είναι αφάνταστα υπομονετικοί, πεισματάρηδες και αποφασιστικοί, ενώ δεν αποφεύγει να τονίσει φεμινιστικά ότι οι γυναίκες είναι πιο σκληρές και ανθεκτικές από τους άντρες, οι οποίοι εχουν τη τάση να είναι πιο ατομιστές.
Αξέχαστοι μένουν οι δευτεραγωνιστές της ιστορίας: η ηλικιωμένη κυρία Ουώρουικ με τη γενναιότητάς και τη σοφία της, η οικονόμος κα Μπένετ με τη συνδυαστική και πονηρή της σκέψη, και ο 19χρονος Τζαν με την περίεργη νοητική πάθηση, αλλά καί με τις 'φονικές' ατάκες.
Τέλος, ο 'Απρόσμενος επισκέπτης' δικαιολογεί περίτρανα το ρητό 'μην πιστεύεις όσα βλέπεις', δημιουργώντας την επιθυμία στον αναγνώστη για λίγες σελίδες, ακόμα, μυστηρίου και ανατροπών μέσα στη πυκνή ομίχλη της Ουαλίας.
Υ.Γ.: Mετά το τέλος του μυθιστορήματος, υπάρχουν 2, ακόμα, κεφάλαια: To πρώτο προέρχεται από το βιβλίο του Osborne, 'H ζωή και τα εγκλήματα της Άγκαθα Κρίστι', και το 2ο είναι μια μικρή σπουδή στα δολοφονικά όργανα (όργανα των εγκλημάτων) που χρησιμοποιεί στα βιβλία της η Άγκαθα Κρίστι.
8. 'Το γεράκι της Μάλτας' - Dasiel Hammett (1929-1930)
Βαθμολογία: 4,4/5 ή 8,8/10.
Υπόθεση: Ένας θησαυρός που γι' αυτόν αξίζει να φτάσεις στο φόνο. Ένας αμφιλεγόμενος ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο Σαμ Σπέιντ, με τον δικό του κώδικα ηθικής. Ένας απατεώνας που μυρίζει λεβάντα, ο Τζόελ Κάιρο, ένας χοντρός άντρας ονόματι Γκάτμαν και η Μπρίτζιντ Ο'Σόνεσι, μια όμορφη προκλητική γυναίκα που κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί. Αυτά είναι τα συστατικά της ιστορίας του Ντάσιελ Χάμετ, η οποία γοήτευσε γενιές και γενιές αναγνωστών.
Σύντομη κριτική:
Είναι από τα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά αστυνομικά μυθιστορήματα 'νουάρ' όλων των εποχών, και για πολλούς κριτικούς, ίσως, το κατ'εξοχήν 'hard-boiled' αστυνομικό μυθιστόρημα.
Ο Χάμετ χρησιμοποιεί σαν βασικό στοιχείο τους μακροσκελείς 'ζωντανούς' διαλόγους που περιέχουν έντονη θεατρικότητα, και δημιουργούν 'γρήγορες' εικόνες σαν να είναι από σκηνές κινηματογραφικής ταινίας. Οι διάλογοι σε πολλά σημεία 'τσακίζουν', ενώ περιέχουν και έντονο μαύρο χούμορ. Ο συγγραφέας συνθέτει την πλοκή με τον ίδιο τρόπο που η αράχνη κατασκευάζει τον ιστό της, ώστε να είναι δύσκολο για τους ήρωές του να αποφύγουν το αναπόφευκτο ή ακόμα και τη δίκαιη κατάληξη, ακόμα και μέσα από σωστά σχεδιασμένες και οργανωμένες δολοπλοκίες.
Γνωρίζει στο αναγνωστικό κοινό τον νέο ντετέκτιβ-ήρωά του, Σαμ Σπέηντ, ο οποίος δεν διστάζει σε κάποιες περιπτώσες να γίνει όσο αδίστακτος χρειάζεται για να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο τους αντιπάλους του. Αυτή τη στάση άλλωστε απαιτεί και η εποχή που γράφτηκε το βιβλίο, όπου μετά το κραχ και τη ποτοαπαγόρευση, η αμερικάνικη κοινωνία είχε αποκτήσει ένα ιδιαίτερα διεφθαρμένο, βίαιο και άπληστο 'πρόσωπο'.
Από τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν στο βιβλίο είναι: η ιστορία του 'Γερακιού της Μάλτας' από την εποχή που η Μάλτα ήταν υπό ισπανική κυριαρχία μέχρι την αγορά του από τον Ρώσο στρατηγό-συλλέκτη Κέμιντωφ, τα υπονοούμενα του Χάμετ για την πονηρία και την απληστία Μεσογειακών λαών, όπως οι Έλληνες, και ο μύθος των 'femmes fatales' που, εδώ, δεν απέχει καθόλου από την πραγματικότητα.
Μοναδικό, ίσως, μειονέκτημα του μυθιστορήματος είναι η σύγχυση που προκαλείται στο 2ο μισό του βιβλίου από τη χρήση των μακροσκελών αυτών διαλόγων που ανέφερα παραπάνω ως θετικό στοιχείο, επειδή, εδώ, καθυστερούν τη κορύφωση της διαλεύκανσης του μυστηρίου, ενώ, τα 'φλασμπάκ' στην αφήγηση των ηρώων 'απορροφούν' το έντονο συναίσθημα που επικρατεί, με αποτέλεσμα να μην γεφυρώνουν ομαλά το παρελθόν με το παρόν.
Η ομώνυμη ταινία του Τζον Χιούστον (1941), δικαίως, θεωρείται από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, ενώ ο Χάμφρυ Μπόγκαρτ 'κεντά' στο ρόλο του Σαμ Σπέηντ.
9. 'Mία άψογη δολοφονία' - Phyllis-Dorothy James (P. D. James) (1971)
Βαθμολογία: 4,3/5 ή 8,6/10.
Υπόθεση: Τι συμβαίνει στο Οίκημα των μαθητευόμενων νοσοκόμων Νάιτινγκεϊλ; Την ώρα που επιχειρείται μια εργαστηριακή άσκηση μαθητευόμενων νοσηλευτριών, μια φοιτήτρια, μια Νάιτινγκεϊλ, δολοφονείται με άγριο τρόπο. Τον πρώτο φόνο ακολουθεί δεύτερος και τότε καλείται ο Άνταμ Νταλγκλίς να λύσει το μυστήριο. Και ενώ η ατμόσφαιρα γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη, ακόμα και για τη ζωή του ίδιου του Νταλγκλίς, μια τρίτη, ακόμα πιο φρικτή, δολοφονία ακολουθεί τις δύο πρώτες. Η λύση αποκαλύπτεται μόνο στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και ξαφνιάζει. Η συγγραφέας προχωρεί πέρα από τα ερωτηματικά που δημιουργεί ένα κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Οι χαρακτήρες, σχεδιασμένοι με εξαιρετική μαεστρία και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους, περιγράφονται ως δυνάμει θύτες και θύματα. Έννοιες όπως ο έρωτας, η φιλία, το καθήκον, το δίκαιο και το άδικο συνεχώς τίθενται σε συνεχή αμφισβήτηση, ενώ η τελική λύση-κάθαρση έρχεται να ενσταλάξει μια αίσθηση αισιοδοξίας στον αναγνώστη για ένα λιγότερο ζοφερό μέλλον (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Σύντομη κριτική:
Mε αυτό το μυθιστόρημα, το οποίο ήταν υποψήφιο για βραβείο Edgar Καλύτερου Μυθιστορήματος και τιμήθηκε με το Βραβείο Silver Dagger 1971, η Τζέιμς αποδεικνύει ότι είναι μια γνήσια συγγραφική 'απόγονος' της Άγκαθα Κρίστι. Μόνο που οφείλω να υπογραμμίσω ότι σε αντίθεση με τη Κρίστι, η οποία δίνει μεγάλη σημασία στην αλληλουχία των γεγονότων και στα επιφανειακά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης προσωπικότητας, η Τζέιμς γνωρίζει τον τρόπο να διεισδύει , ακόμα, και στις πιο σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης ψυχής.
Το συγκεκριμένο αστυνομικό μυθιστόρημα είναι μια προσεκτική και εμπνευσμένη μελέτη χαρακτήρων, η οποία, σταδιακά, μέσα από τις λεπτές αντιθέσεις που παρουσιάζει η συγγραφέας, οδηγούν τον φλεγματικό, ωστόσο, προσαρμοστικό και οξυδερκή ντετέκτιβ, Άνταμ Νταλγκλίς στη πολύπλοκη λύση του μυστηρίου. Σημαντικό στοιχείο στην ατμοσφαιρική πλοκή του βιβλίου διαδραματίζουν ο χώρος όπου διαπράττονται οι δολοφονίες, δηλ. το Οίκημα των μαθητευόμενων νοσηλευτριών Νάιτινγκεϊλ, και ο θρύλος της απαγχονισμένης υπηρέτριας στα τέλη του 19ου αιώνα, ο οποίος στοιχειώνει τη περιοχή όπου στεγάζονται το Οίκημα και το αντίστοιχο Νοσοκομείο.
Η Π. Ντ. Τζέιμς παρουσιάζει στο βιβλίο της με περιγραφικό και ξεκάθαρο τρόπο την ιεραρχία που υπήρχε στα νοσοκομεία εκείνης της εποχής και τη σχέση μεταξύ των γιατρών, των νοσοκόμων και των διευθυντικών στελεχών, στοιχεία τα οποία γνώριζε από πρώτο χέρι λόγω της 20χρονης θητείας της στην Εθνική Υπηρεσία Υγείας (1949-1968).
Πέρα από αυτό, η συγγραφέας δεν παραλείπει να αποτυπώσει εύστοχα στο μυθιστόρημα και την βρεταννική κουλτούρα της εποχής των τελών της δεκαετίας του '60 και των αρχών της δεκαετίας του '70: υπάρχουν αναφορές στην άνοδο των τεχνών, όπως της ζωγραφικής και της μοντέρνας μουσικής, στη μεγαλύτερη σημασία που, πλέον, έδιναν οι γυναίκες στην εξωτερική τους εμφάνιση μέσω του μακιγιάζ, της κομμωτικής και της μοντέρνας ένδυσης, αλλά και σε πολιτισμικά στοιχεία της πάλαι ποτέ βικτωριανής περιόδου, όπως την τυφλή υπακοή στις εντολές και την αφοσίωση στους ανωτέρους, 2 βασικές δεξιότητες που θα έπρεπε να έχει η επιτυχημένη νοσηλεύτρια (σύμφωνα με κάποιες προϊσταμένες του Οικήματος). Ο αναγνώστης γίνεται με κάποιο τρόπο μάρτυρας αυτής της πάλης μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και ενός μοντέρνου μέλλοντος. Και σίγουρα, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κάποιες αμαρτίες του παρελθόντος θα 'ρίξουν' επικίνδυνα τη σκιά τους στα γεγονότα που θα επακολουθήσουν.
Ωστόσο, πλησιάζοντας στη διαλεύκανση των φόνων και ενώ επέρχεται η κάθαρση, δεν θα είναι λίγοι οι αναγνώστες, οι οποίοι θα αναρωτηθούν αν είναι επαρκές το κίνητρο των 2 πρώτων δολοφονιών, αφού, κανονικά, ο δολοφόνος, μόνο, εμμέσως, θα μπορούσε να συνδέεται με τη βασική αιτία για τη διάπραξή τους.
Πάντως,πρόκειται για ένα από τα πιο πρωτότυπα και ψυχογραφικά μυθιστορήματα της μοντέρνας Βρετανικής Αστυνομικής Λογοτεχνίας.
Υ.Γ.: Yπάρχουν κάποια λάθη (ευτυχώς, όχι πολλά για να κάνουν περίεργη εντύπωση) στην μετάφραση και την εκτύπωση του βιβλίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου